Những món ăn không thể thiếu trong mâm cỗ ngon Miền Bắc ngày Tết
Người ta thường nói ăn Bắc mặc Nam để mạnh hơn văn hóa mỗi vùng miền. Người miền Bắc rất coi trọng văn hóa ẩm thực, do đó mâm cỗ ngon miền Bắc ngày Tết – đại diện cho ấm no sung túc cả năm rất được người miền Bắc chú trọng, các món ăn không những phải thơm ngon, đẹp mắt mà nó còn phải bao gồm đầy đủ màu sắc tượng trưng cho bốn mùa trong năm.
Tết Nguyên Đán trong tư tưởng người Á Đông
Tết theo âm Hán Việt là Tiết – có nghĩa là thời gian giao giữa hai mùa. Mở rộng nghĩa người Á Đông dùng Tết Nguyên Đán (Tết) để chỉ buổi sáng đầu tiên của một năm âm lịch, ngày mồng 1 tháng 1 theo âm lịch (cổ lịch phương Đông). Người Á Đông nói chung và người Việt nói riêng luôn mong ngày đầu tiên ấy là ngày đẹp trời, ngày lòng người vui vẻ, thanh thản, cuộc sống no ấm hạnh phúc, trong ấm ngoài êm.
So sánh mâm cơm ngày tết ba miền Việt Nam
Ở Việt Nam ngày Tết, sau phần lễ cúng ông bà tiên tổ là phần gia đình sum họp ăn uống vui vẻ. Miền Nam chú trọng ăn chơi nghỉ dưỡng hội hè, miền Trung tiết kiệm, miền Bắc chú trọng ăn uống hơn. Điểm chung cả ba miền đều có mâm cơm cúng đầy đặn.
Mâm cơm Tết miền Nam ngoài các món truyền thống như: bánh tét, thịt kho, canh khổ qua, nem rán, canh măng hầm xương thì người miền Nam ưa ngọt nên thường có thêm gỏi chua ngọt, kiệu chua tôm khô, củ cải ngâm mắm chua ngọt.
Miền Trung giống miền Nam có món bánh tét, giống miền Bắc có món gà luộc, bổ sung các đặc sản đặc trưng như tré (trộn lẫn giò lụa, nem chua, cóc non, rau răm, ớt đỏ…), dưa món (dưa thập cẩm muối xổi), xôi đậu xanh, chả bò, thịt heo ngâm mắm, sang hơn thì có thêm bắp bò kho mật mía.
Miền Bắc thì mang hơi hướng cổ truyền hơn, vì thế thực đơn trong mâm cỗ ngon miền Bắc ngày tết là đầy đặn hơn cả với: xôi gấc, bánh chưng, gà luộc, canh măng, giò lụa, dưa hành. Nhà nào có các cô các mẹ kỳ công hơn nữa sẽ có thêm món thịt đông.
Những món ăn không thể thiếu trong mâm cỗ ngon miền bắc ngày Tết
Vào ngày Tết ở miền Bắc, các bà các cô sẽ trổ hết tài nghệ nấu nướng đã hun đúc một năm qua thể hiện trên mâm cỗ cúng. Dù cuộc sống hiện đại có nhiều biến đổi, trên mâm cơm hiện nay của nhiều gia đình sẽ có sự góp mặt của nhiều món ngon, lạ mắt hơn ngày xưa, song một mâm cỗ ngon miền Bắc trong dịp Tết thì không thể thiếu các món sau:
Xôi gấc
Xôi gấc ngon phải là xôi được nấu từ gạo nếp cái, hạt trắng ngà, mẩy đều, không lẫn hạt tẻ, không lẫn hạt mốc đen vo đãi sạch, ngâm 6 – 8 giờ (tốt nhất qua đêm) với chút muối, rồi đồ với gấc nếp chín đỏ tươi đã được trộn với rượu ướp qua đêm. Thành phẩm xôi gấc màu đỏ tươi, xôi chín dẻo thơm, hạt nếp căng mọng, vị ngọt nhẹ của gấc, hương gạo thơm phảng phất.
Bánh chưng
Bánh chưng có màu xanh lá cây, hình vuông, bánh chưng ngon là bánh được gói bằng lá dong, vỏ bánh là gạo nếp bao bọc lấy nhân đỗ xanh đồ nhuyễn, thịt lợn ba chỉ, hạt tiêu…buộc bằng 6 dây lạt (dây chẻ từ cây giang, cây tre) nấu sôi liên tục 6-8 tiếng, ép cạn nước bằng vật nặng (đá, ván cửa…). Bánh chưng gói vào dịp Tết lạnh có thể để được qua rằm tháng giêng không bị hỏng, là nguồn thực phẩm chính của bà con xưa khi đi làm đồng cấy vụ xuân.
Thịt đông
Thịt đông là món ăn nguội truyền thống được làm chủ yếu từ thịt chân giò lợn, bì lợn nấu cùng mộc nhĩ và hạt tiêu. Nấu xong đổ ra bát cho động chắc lại như giò, khi ăn sẽ úp ngược bát vào đĩa rất đẹp mắt. Mùa đông ăn thịt đông với cơm nóng, vị mát của thịt đông đầu lưỡi, cơm nóng thơm nồng với chút dưa muối chua chua mỹ vị nhân gian là đây.
Dưa hành
Dưa hành hay hành muối là một loại dưa dùng hành củ muối chua theo phương thức lên men vi sinh giống với dưa cải chúng ta hay ăn nhưng thời gian len men của dưa hành sẽ lâu hơn tùy thuộc độ già và kích thước củ hành được chọn. Thường rằm tháng chạp âm lịch hàng năm các bà các cô sẽ bắt đầu muối dưa hành để đến Tết ăn là vừa và dưa hành sẽ là món rau ăn suốt trong tháng giêng của người miền Bắc.
Gà luộc
Thịt gà được nấu chín hoàn toàn trong nước nóng hoặc nước dùng gà với gừng. Một mẹo nhỏ khi luộc gà sẽ ngon hơn đó là đổ nước lạnh ngập mình gà, đun lửa nhỏ đến khi nước bắt đầu sôi, sẽ tắt bếp, ủ gà trong khoảng 30 phút. Thành quả gà luộc thành công là da gà sẽ có màu vàng sáng, mịn, thịt mềm, ẩm, mọng nước và ngọt. Trong mâm cơm cúng thường gà sẽ đc để nguyên con bày lên mâm, cúng xong hạ lễ mới bắt đầu chặt gà.
Giò lụa
Thịt lợn chọn thịt nạc mông hay thịt thăn vừa mổ từ lợn sống ra, còn nóng hổi, không rửa nước, dùng dao lọc nhanh để bỏ hết mỡ, gân, xơ, thái miếng vuông vừa vặn cho vào cối đá giã nhuyễn. Gia vị thêm vào chút tiêu xay, nước mắm ngon. Giò giã xong cho vào khuôn tròn có lót lá chuối, đem luộc ngập nước trong khoảng 1 tiếng đồng hồ sẽ chín. Thành phẩm giò lụa được đánh giá ngon là khi khoanh giò có màu trắng ngà hơi hồng, bề mặt hơi rỗ, ăn có vị ngọt của thịt, thơm của nước mắm, giòn mà không khô, mềm mà không nát.
Nem rán
Nem rán là cách gọi phổ biến ở miền Bắc chỉ món cuốn có nguyên liệu chính là thịt lợn, miến, trứng gà, nấm mèo,… cùng một số gia vị như hành lá, tiêu, nước mắm cuốn bằng bánh tráng mỏng và chiên ngập dầu. Thành phẩm món nem ngon là vỏ ngoài màu vàng, giòn tan, nhân nêm nếm vừa miệng, ăn chung với các loại rau sống, bún tươi chấm với nước mắm chua ngọt cay vừa.
Canh măng
Măng được chọn là loại măng lưỡi lợn (loại măng làm từ tre con, ngọt không bị xơ) nấu chung với xương ống lợn hoặc nước luộc gà thêm gia vị, rau thơm. Canh măng ngọt nước, thơm mùi măng, ăn nóng có tác dụng làm ấm người ngày đông.
Trong ngày tết cổ truyền, mâm cơm cúng gia tiên bằng những món ăn truyền thống đã trở nên quen thuộc đối với người Việt. Nếu như bánh chưng đặc trưng cho món ngon ngày tết miền Bắc thì mâm cỗ ngon miền Bắc với đầy đủ đồ ăn mang sắc hương vị bốn mùa sẽ là đại diện cho ẩm thực Việt Nam trong dịp lễ Nguyên Đán, thậm chí cả ngày thường.